Τέταρτη Διάσταση : Γέννηση - Χρόνος , Μνήμη - Ήλιος! - Πάνος Κουμπούρας (Φύλλο 19)

Πάνος Κουμπούρας

Φιλόλογος-Λογοτέχνης

Δεν θα πάψουμε να εξερευνούμε  Κι όλης μας της εξερεύνησης το τέλος
Θα είναι να φθάσουμε εκεί που ξεκινήσαμε Και να γνωρίσουμε για πρώτη φορά τον τόπο.
Και τα παιδιά μέσα στη μηλιά Που δεν τα ξέραμε, γιατί δεν ψάξαμε γι’ αυτά
Και όλα θα πάνε καλά και Το καθετί θα πάει καλά .
Όταν οι γλώσσες της φλόγας θα διπλωθούν Μες στο στεφανωμένο κόμπο της φωτιάς
Κι η φωτιά και το ρόδο θα γίνουν ένα.
 

Τέσσερα κουαρτέτα

Τόμας Έλιοτ

Χρόνια  Πολλά . Χρόνος  βγαίνει , Χρόνος μπαίνει , ο  παλιός ανακυκλώνεται στην κοίτη  της μνήμης κι ο νέος γεννιέται στου  κύκλου τα γυρίσματα , που έχουν την ηλικία  του Ήλιου ! Ο Γιάννης Ρίτσος εμπνεύστηκε ως  διαρκή Γέννηση την Τέταρτη Διάσταση του Ανθρώπου !  Με τη διάσταση της Ποίησης στους 18 θεατρικούς του  μονολόγους ο Ρίτσος έρχεται σαν Ξένος ανάμεσά μας , σε  μας τις τραγικές φιγούρες ενός κόσμου σκληρού , πέτρινου , αδυσώπητου , με  μια κίτρινη μνήμη πικρή απ’ το φαρμάκι του χρόνου , έρχεται να μας γλυκάνει  τις ψυχές , να μας αναθερμάνει τα κύτταρα της αισιοδοξίας με τις αχτίδες του  Ήλιου !  

         Είχα  πριν 10  χρόνια τη  μοναδική εμπειρία  να βιώσω θεατρικά τον  πρώτο και τον τελευταίο  από τους μονολόγους της Τέταρτης  Διάστασης στην παράσταση του Συνδέσμου  Φιλολόγων στο Αίγιο . Ειλικρινά δεν έχω καλύτερο  τρόπο ν’ αποχαιρετήσω το 2019 και να προσμένω το  Νέο Χρόνο 2020 από το να παραθέσω μικρά ποιητικά στολίδια  από κάθε μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου πλέκοντάς τα με σχόλια – στοχασμούς , που  συνέχουν και συνθέτουν τον άνθρωπο – Ξένο της εποχής μας , τον γνωστό – άγνωστο της  διπλανής πόρτας ή ακόμη τον γνωστό – άγνωστο Ξένο , τον εαυτό μας . Ευχή μου , ο Νέος  Χρόνος να ενώσει στις ψυχές μας τη Ζωή με την Ποίηση ! Ένα παράθυρο ανοιχτό ο κόσμος .  Δεν ξέρεις πού να κοιτάξεις … προς τα έξω ή προς τα μέσα ;… « ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ : Δυο άντρες κάθονται  σ’ ένα παραθαλάσσιο δωμάτιο κοντά στο παράθυρο . Καθένας από μας είναι δυο άνθρωποι με σκεπασμένα πρόσωπα . » Θηρευτής  του ασύλληπτου χρόνου ο σύγχρονος άνθρωπος . Κυνηγά το χρόνο , που τον καταδιώκει … « ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΥΓΕΙΑ : Τι να τον κάνεις  το χρόνο ; Να διατηρήσεις τι ; Τι να την κάνεις την αθανασία ; Εσύ δεν μπορείς να πληρώσεις ένα μονάχα κυριακάτικο πρωινό μέσα  στη χειμωνιάτικη λιακάδα . » Απολογισμός έτους , έσοδα , έξοδα . Εκταμιεύουμε το κενό , το άδειο , στο ταμείο της υλικο – ηθικής μας κρίσης … « ΧΡΟΝΙΚΟ :  το σωματείον « Ο Πυθαγόρας » διαλύθηκε άδοξα . ο ίδιος ο Ταμίας το’ σκασε κάποια μέρα μ’ ένα πλοίο σα νά’ χε κλέψει ολάκερο τ’ άδειο ταμείο . » Καλημέρα , Καληνύχτα , λέμε  κάθε μέρα , κάθε νύχτα . Μα το φεγγάρι πάνω κει καρφωμένο … « Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ : Μια ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη στα μαύρα μιλάει σ’ έναν νέο . Απ’ τα δυο παράθυρα μπαίνει  ένα αμείλικτο φεγγαρόφωτο . Άφησέ με νά’ ρθω μαζί σου . Ά , φεύγεις ; Καληνύχτα . Όχι , δε θά’ ρθω . Καληνύχτα . » Στολισμένα με κέρατα απιστίας τα σπίτια . Λένε πως το κέρατο σκοτώνει το  γάμο . Σκοτώνει και τη ζωή , ενίοτε … « ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ : Ο πολέμαρχος κι η γυναίκα του . Τι σημασία έχουν τα λόγια ; Μόνο η πράξη μετριέται και μετράει . » Μίσος , εκδίκηση , σ’ όλες  τις κάρτες ευχές για εκδίκηση . Γι αγάπη τίποτε . Χρεοκόπησε κι αυτή … « ΟΡΕΣΤΗΣ : Έχω κι εγώ μια δική μου ζωή και πρέπει να τη ζήσω . Όχι εκδίκηση , τι θα μπορούσε ν’ αφαιρέσει απ’ το  θάνατο , ένας θάνατος ακόμη και μάλιστα βίαιος ; στη ζωή τι να προσθέσει ; » Παλιά το σπίτι ζούσε γιατί το ζούσαμε . Τώρα το μόνο ζωντανό είναι η μνήμη των νεκρών … « ΤΟ ΝΕΚΡΟ ΣΠΙΤΙ : Απ’ όλη τη φαμίλια  απόμειναν μονάχα δυο αδελφές . Κι η μια τρελάθηκε . Δεν ξέρουμε πώς να βολέψουμε τούτο το σπίτι , πώς να βολευτούμε , είναι κι ο χώρος των νεκρών μας εδώ – δεν μπορείς να τους πουλήσεις – κι άλλωστε ποιος  τους παίρνει τους νεκρούς ; » Τι να θυσιάσεις πια για να φυσήξει ούριος άνεμος ; … « Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ : Οι άνθρωποι συνεχίζουν να πορεύονται έτσι ανύποπτοι για κείνους που έφυγαν , γι’ αυτούς που φεύγουν , για  τους ίδιους που φεύγουν κι αυτοί . Κυκλοφορούν με φυσικότητα ανάμεσα στο θάνατό τους . » Το παράθυρο τ’ ουρανού σφραγίστηκε . Βουνό τα ψέματα … « ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΟΝ ΙΣΚΙΟ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ : Μ’ ένα κομμάτι βράχο φραγμένο το παράθυρο . Από  παιδί το φοβόμουν . » Λάθρα βιώνουμε , απαρατήρητες σκιές . Η προβολή των ΜΜΕ κι η λάμψη πέφτει χρυσή πάνω στα σκουριασμένα σκύβαλα … « ΧΡΥΣΟΘΕΜΙΣ : Έτσι περάσαν τα χρόνια , ( πώς περάσαν ; - δεν το’ νιωσα ) , κι εγώ πάντα στο περιθώριο  των συμβάντων , - είμαι τάχατε εγώ που έχω ζήσει , μη ζώντας , τόσες και τόσες ζωές , και την ίδια τη ζωή μου ; » Άδης και Κόλαση , τα πρώτα ονόματα στα καμπαρέ του πάνω κόσμου … « ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ : Αλήθεια σου λέω , - είμουν καλά εκεί πέρα . Συνήθισα . Εδώ  δεν αντέχω , είναι πολύ το φως – μ’ αρρωσταίνει – απογυμνωτικό , απροσπέλαστο , όλα τα δείχνει και τα κρύβει . » Ποιος ο δειλός και ποιος ο ήρωας ; Είναι άχαρο να μετράς τα τετραγωνικά του τάφου … « ΙΣΜΗΝΗ : Οι νεκροί ξέρετε πιάνουνε πάντα πολύ τόπο – όσο  μικροί κι ασήμαντοι , μεγαλώνουν με μιας , γεμίζουν ολόκληρο το σπίτι , δε βρίσκεις μια γωνιά να σταθείς . » Ποιος λογικός και ποιος τρελός ; Άσυλο κι ιεροσυλία γίναν ένα … « ΑΙΑΣ : Εγώ είμαι ο δυνατός , ο αδάμαστος , - πολύ με φορτώσατε μ’ εγκώμια , πολύ με βαρύνατε , με  πνίξατε , - ένας – ένας σας κι όλοι μαζί κρεμασμένοι απ’ το λαιμό μου – με πνίξατε . Να το έργο σας . Χαρείτε το . » Ο καθείς και τα όπλα του . Το γυμνό σπαθί του μυαλού ποιος τ’ ακονίζει ; … « ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ : Ιδού το προσωπείο που σου έφερα . Φόρεσέ το . Πηγαίνουμε . Σηκώθηκε  ήσυχα , έφερε απ’ τη σπηλιά τα όπλα του , τα παρέδωσε στον Νέο , τον άφησε να περάσει μπροστά και τον ακολούθησε προς το ακρογιάλι . » Όλα για μια γυναίκα , λέει . Για ένα πουκάμισο αδειανό , για μιαν … « Η ΕΛΕΝΗ : Ώ , η σκέψη έρχεται αργά σ’ εμάς τις γυναίκες – ξεκουράζει κάπως . Αντίθετα , οι  άντρες δε σταματούν ποτέ τους να σκεφτούν , ίσως φοβούνται .» Την πίστη , πρόσεξε , μην τη προδώσεις . Της απιστίας η φωτιά σάρκα και αίμα τα κατακαίει … « ΦΑΙΔΡΑ : Την αγιότητα πριν από την αμαρτία δεν την πιστεύω – ανημπόρια τη λέω , δειλία τη λέω - . » Και να , στο ανοιχτό παράθυρο του κόσμου , ο  Ποιητής , ο Ξένος . Μας εύχεται την ευφορία της Γέννησης , τη θαλερότητα του Χρόνου , την αειφορία της Μνήμης και το χαμόγελο του Ήλιου ! « ΟΤΑΝ ΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΞΕΝΟΣ : Σας έλεγα , λοιπόν , πως δεν υπάρχει ο θάνατος , - τέλειωσε ο Ξένος . Κ’ είμασταν νέοι πριν από χιλιάδες χρόνια , νέοι ύστερ’ από χιλιάδες  χρόνια, γιατί ο χρόνος κι ο ήλιος έχουν την ίδια ηλικία – την ηλικία μας . Κι αυτός ο Ξένος , ήταν ο πιο δικός μας .»