Μάστρο - Ντον Τζεζουάλντο: Μια ρεαλιστική απεικόνιση της Σικελίας του 19ου αιώνα.

Ζαν - Κλωντ Ιζζό: Ο πατέρας του μεσογειακού νουάρ.

Ο Ζαν - Κλωντ Ιζζό ήταν Γάλλος δημοσιογράφος, ποιητής και συγγραφέας. Θεωρείται ο πατέρας του μεσογειακού νουάρ όπου η ομορφιά του μεσογειακού τοπίου έρχεται σε αντίθεση με την εγκληματική δράση των πρωταγωνιστών αλλά παράλληλα, αυτά τα δύο στοιχεία δημιουργούν ένα πολύ γοητευτικό σκηνικό για τον αναγνώστη. Ο Ιζζό με την “Τριλογία της Μασσαλίας” έδωσε το πρώτο δείγμα μεσογειακού νουάρ. Ο ίδιος δήλωνε πως μέντοράς του στη λογοτεχνική γραφή ήταν ο Ιταλός λογοτέχνης Λεονάρντο Σάσα

Ο Ζαν - Κλωντ Ιζζό γεννήθηκε στη Μασσαλία, στην επαρχία του Μπους-ντυ-Ρον, στις 20 Ιουνίου 1945, γιος του Τζενάρο Ιζζό, Ιταλού μετανάστη με καταγωγή από το Καστέλ Σαν Τζιόρτζιο (επαρχία του Σαλέρνο), και της Ιζαμπέλ, μιας Γαλλίδας νοικοκυράς, κόρης Ισπανών μεταναστών. Φοίτησε σε επαγγελματική σχολή και το 1963 άρχισε να εργάζεται ως πωλητής σε βιβλιοπωλείο του καθολικού κινήματος Pax Christi. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας στην Τουλόν έκανε απεργία πείνας που κράτησε ένα μήνα, για την οποία τιμωρήθηκε με μετάθεση σε πειθαρχικό τάγμα στο Τζιμπουτί. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, δημοσίευσε άρθρα σε μια στρατιωτική εφημερίδα. Όμως γενικότερα η εμπειρία του στρατού ήταν πολύ κακή γι'αυτόν: καταδικάστηκε σε ένα μήνα φυλάκιση σε στρατιωτική φυλακή και έχασε 15 κιλά. Το 1966, επιστρέφοντας στη Μασσαλία, ανέλαβε πάλι δράση στο κίνημα Pax Christi και εντάχθηκε στο Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSU), με το ψηφοδέλτιο του οποίου ήταν υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές στην εκλογική περιφέρεια της Μασσαλίας (Ιούνιος 1968).

Τον Αύγουστο του ίδιου έτους εντάχθηκε στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα  (PCF). Το 1969 παντρεύτηκε τη Marie Hélène Bastianelli, την οποία είχε γνωρίσει τρία χρόνια νωρίτερα, και άρχισε να συνεργάζεται με τη La Marseillaise Dimanche, ένθετο της τοπικής κομμουνιστικής εφημερίδας. Το 1970 ο ίδιος και η σύζυγός του έφυγαν από τη Μασσαλία για να εγκατασταθούν σε ένα μικρό χωριό περίπου πενήντα χιλιόμετρα μακριά.

 Άρχισε να εργάζεται ως βιβλιοθηκάριος, συνεχίζοντας παράλληλα τη συνεργασία του με τη La Marseillaise Dimanche, εκείνη την περίοδο χρονολογείται επίσης η δημοσίευση της πρώτης ποιητικής συλλογής του “Poèmes à haute voix”. Τον επόμενο χρόνο έγραψε ένα θεατρικό έργο, το οποίο ανέβασε ο César Gattegno με την ομάδα  Compagnie du Rocher. Το 1972, εκτός από την πρόσληψή του ως δημοσιογράφος από τη La Marseillaise, δημοσίευσε τη δεύτερη ποιητική συλλογή και έγινε πατέρας.

Το 1974 έγινε αρχισυντάκτης και δημοσίευσε μια νέα ποιητική συλλογή με τίτλο “Etat de veille”. Τα βιβλία του εκδίδονται πλέον όλο και συχνότερα: “Braises, brasiers, brûlures”, ακόμα μία ποιητική συλλογή, δημοσιεύθηκε το 1975; Το ίδιο έτος εκδίδεται το “Paysage de femme” και το επόμενο έτος το "Le réel au plus vif". Το 1978 δημοσίευσε το “Clovis Hugues, un rouge du midi”. Αλλά το 1978 ήταν μια κακή χρονιά, αποχώρησε από το Γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα (PCF)  και πήρε διαζύγιο. Στις αρχές του 1979 έφυγε επίσης από τη La Marseillaise και για ένα διάστημα ζούσε κάνοντας δουλειές του ποδαριού.

Το 1980 άρχισε να εργάζεται για την εφημερίδα La Vie Mutualiste, της οποίας ήταν συντάκτης από τον Σεπτέμβριο του 1982 έως τον Απρίλιο του 1985 και έγινε αρχισυντάκτης όταν η εφημερίδα άλλαξε το όνομά της σε Viva. Ωστόσο, παρά την αποχή από τη συγγραφή, αυτή είναι μια περίοδος μεγάλης δραστηριότητας. Ανέλαβε ηγετικό ρόλο σε έναν ραδιοφωνικό σταθμό και συμμετείχε στην ίδρυση ενός περιοδικού ποίησης. Στις αρχές του 1987 μετακόμισε στο Παρίσι και στα τέλη Ιουλίου έφυγε από τη Viva. Τα επόμενα χρόνια ήταν επίσης περίοδος πολλαπλών δραστηριοτήτων: συνεργασία με πολυάριθμες εφημερίδες και περιοδικά, διοργάνωση σημαντικών λογοτεχνικών εκδηλώσεων, συγγραφή σεναρίων και στίχων.

Το 1993 δημοσίευσε στο περιοδικό Gulliver μια ιστορία που αποτέλεσε τη βάση του πρώτου του μυθιστορήματος “Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας”, το οποίο, κατόπιν επιμονής των Michel Le Bris και Patrick Raynal, εκδόθηκε το 1995 στη Série Noire των εκδόσεων Gallimard. Το βιβλίο σύντομα αποδείχθηκε μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας πολλά βραβεία. Είναι η αρχή της τριλογίας της Μασσαλίας, με πρωταγωνιστή και αφηγηματική φωνή τον Φαμπιό Μοντάλ. Ο Φαμπιό Μοντάλ είναι ο χαρακτήρας που αντιπροσωπεύει καλύτερα το στυλ του Ιζζό και ο οποίος ερμηνεύει τέλεια το «μεσογειακό νουάρ», στυλ που, όπως έχει ήδη αναφερθεί, έχει δημιουργήσει ο συγγραφέας του. Ξεκινά την τριλογία του ως αστυνομικός, την τελειώνει ως ένας άνθρωπος που ζει και απολαμβάνει την πόλη του μέσα από μια απόλυτη και την ίδια στιγμή κριτική αγάπη.

Το επόμενο έτος δημοσίευσε “Το τσούρμο”. Το δεύτερο επεισόδιο της τριλογίας, και έφυγε από το Παρίσι για το Σαιν - Μαλό με τη νέα σύντροφο του, την Laurence Rio. Αυτά ήταν χρόνια έντονης λογοτεχνικής παραγωγής. Το 1997, εκτός από τη συλλογή ποιημάτων “Loin de tous rivages” και πολυάριθμα διηγήματα σε διάφορες ανθολογίες, δημοσίευσε επίσης το μυθιστόρημα  “Οι βατσιμάνηδες της Μασσαλίας” και επέστρεψε για να ζήσει μόνιμα στην Προβηγκία, στο Ceyreste. Το 1998 δημοσίευσε τo “Soléa”, το τελευταίο μέρος της τριλογίας, παρά την επιμονή του εκδότη να συνεχίσει τη σειρά.

Επίσης άρχισε να γράφει το μυθιστόρημα “Ο ήλιος των μελλοθανάτων”. Τον Μάιο, τερμάτισε τη σχέση του με την Laurence Rio. Λίγους μήνες αργότερα γνώρισε τη φωτογράφο Catherine Bouretz την οποία παντρεύτηκε τον Φεβρουάριο του 1999. Εικονογράφησε τη συλλογή ποιημάτων L'Aride des jours. Τα σημάδια της νόσου (καρκίνος του πνεύμονα) γίνονται όλο και ισχυρότερα; Παρ 'όλα αυτά, ο Ιζζό όχι μόνο ολοκλήρωσε το “Ο ήλιος των μελλοθανάτων” (που δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβριο), αλλά συμμετείχε σε πολλές λογοτεχνικές εκδηλώσεις. Ούτε καν ο θάνατος του  –  στις 26 Ιανουαρίου 2000 – δεν διέκοψε την επιτυχία των μυθιστορημάτων του, τα οποία, συνεχίζουν να βρίσκουν νέους θαυμαστές.

Παρακάτω γίνεται αναφορά στα έργα του που κυκλοφορούν μεταφρασμένα στα ελληνικά.

(2011)  Η τριλογία της Μασσαλίας, Πόλις, μετάφραση: Ριχάρδος Σωμερίτης, Αλέξης Εμμανουήλ

 Με τον τίτλο "Η τριλογία της Μασσαλίας" επανεκδίδονται σε έναν τόμο τα μυθιστορήματα του Ζαν-Κλωντ Ιζζό "Το μαύρο τραγούδι της Μασσαλίας", "Το τσούρμο", "Solea", με ήρωα τον Φαμπιό Μοντάλ, αυτό τον ευαίσθητο αστυνόμο, απόγονο μεταναστών, εχθρό της βίας, που αγαπά την ποίηση, την τζαζ, το ψάρεμα, τις γυναίκες και την πόλη του, τη Μασσαλία: μια πόλη σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, το μεγάλο λιμάνι της Γαλλίας.

Η Μασσαλία, με το λιμάνι και τους ανθρώπους της, τους δρόμους και τα κορίτσια της, εκεί όπου διασταυρώνονται Γάλλοι ρατσιστές, διεφθαρμένοι αστυνομικοί, φανατικοί ισλαμιστές, ενώ η σκιά της Μαφίας απλώνεται παντού, αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για νουάρ ιστορίες.

Και ο ήρωας, γεμάτος αμφιβολίες για τον εαυτό του, πάντα αποφασισμένος να φτάσει ως το τέλος, συνεχίζει την περιπλάνησή του στους δρόμους της χαμένης αθωότητας. Παλεύοντας μεταξύ νοσταλγίας και ανταρσίας, δρα για χάρη της συντροφικότητας και της φιλίας με την ίδια πάντοτε ανθρωπιά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

(2001) Οι βατσιμάνηδες της Μασσαλίας, Μεταίχμιο, μετάφραση: Μαριλένα Κοραντζάνη

Βατσιμάνηδες ονομάζονται οι ναυτικοί που παραμένουν ως φύλακες στα καράβια που βρίσκονται παροπλισμένα είτε στα ανοιχτά των λιμανιών είτε δεμένα στους κάβους. Το Αλντεμπαράν, φορτηγό πλοίο χωρίς πλοιοκτήτη, έχει ρίξει άγκυρα στα ανοιχτά της Μασσαλίας. Ο λιβανέζος καπετάνιος Αμπντούλ Αζίζ, ο έλληνας μηχανικός Διαμαντής κια ο τούρκος ασυρματιστής Ντενίμ έχει ξεμείνει στο πλοίο περιμένοντας τον νέο πλοιοκτήτη. Μέρα με τη μέρα γνωρίζονται μεταξύ τους με τρόπο που δεν το είχαν κάνει ποτέ τόσα χρόνια πριν που ταξίδευαν μαζί στις ανοιχτές θάλασσες... (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

(2002) Έρωτας και θάνατος στη Μασσαλία, Μεταίχμιο, μετάφραση: Τζένη Κωνσταντίνου

(2003)  Ο ήλιος των μελλοθανάτων, Πόλις, μετάφραση: Φωτεινή Μουρκούση

Στον «Ήλιο των μελλοθανάτων», κύκνειο άσμα του Ζαν-Κλωντ Ιζζό, ο συγγραφέας περιβάλλει με τρυφερότητα και κατανόηση τους ήρωές του (άστεγους, αλκοολικούς, πόρνες), τους σύγχρονους «Άθλιους» που μη έχοντας στον ήλιο μοίρα, προτιμούν να πεθάνουν στη Μασσαλία, αυτήν την πόλη φάρο και σύμβολο, στην αγκαλιά της οποίας βρήκαν άσυλο άνθρωποι από κάθε φυλή και κάθε τάξη. Ο έντονος μελοδραματισμός που χαρακτηρίζει το βιβλίο (οφείλεται, άραγε, στο ότι ο συγγραφέας γνωρίζει τον επικείμενο θάνατό του;) εξισορροπείται από την πολιτική οπτική την οποία επιλέγει ο Ιζζό για να περιγράψει με διαύγεια τους οικονομικούς και κοινωνικούς όρους που γεννούν τη φτώχια και την εξαθλίωση στον σύγχρονο κόσμο. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΠΑΠΑΖΗΣ